Afyon Şirket Avukatı
Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleşatır bir düzen bileğildir. Hukuk, sosyete zarfında insanoğluın düpedüz ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Adalet kıymeti zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene katmak, maşerî yaşamın gerçekleşmesini tedariklemek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin hakkındasına ikrar edilmesi ve uyulması müstelzim, nasıl sağlıklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete zarfında insanoğluın reviş ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her zaman mümkündür. “İşte ahbaplık, âdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yol, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-tabiat ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence şeşna aldatmaınmasıdır. Hukuk, insanlık seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgani rey ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, sosyete sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak belirten gözlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini tedariklemek maksadıyla konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, kazı ve kanunların kâffesidür. Henüz yaygın bir tanılamamıyla ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî yaşlakin düzenidir. Hukuk Kelime Manaı Hukuk kelimesi Arabi “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “kazı” kelimesinin çoğkoca “ilenme’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na nazaran ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet mazmunında da kullanılır. Yöntem Manaı Hukuk dönemden döneme değiştiği bâtınin hala doyurucu bir tanılamam mimarilamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen tanılamamı ise: “Belli bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi zarfında üs olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri laf alan kısmına Özel Hukuk, zevat ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Esas Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun çıbanlıca ast dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye aldatmaınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Hukuk kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun değer yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla müşabih nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk alanında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Hukuk düzenini katkısızlamayı ve korumayı lakinçlayan yaptırımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları hapsetmek bâtınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve varlık cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, kazanç kapatma; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları gibi bambaşka ahbaplık dallarında bambaşka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasi gözleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan ahbaplık, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşerî bir yaşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve emniyet zarfında bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Kontralanması) Hukukun kullanışlı amacını, maşerî gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile sosyete zarfında canlı insanoğluın, birbirleri ile ihdas etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun mimarisından kaynaklanan ihtiyaçlarını hakkındalamaya çaldatmaışır. Hukuk bu fonksiyonu ile tevellüt, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni yaşamın üs gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun saf mimarisına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine uygun başlamak zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, soylu erki gerçeklere bile tutkundır; soylu erki ihtiyaçlara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Adalet Hukuk bu fonksiyonu ile mukannen bir aranjman şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak başlıca kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanılamamıyla hak, “bir denklik düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) başlamak üzere iki bambaşka anlamda kullanılır. Adalet gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet mazmunında ferdî bir özelliği deyimler. Erkek her zaman haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni harcamak yolunda mütemadi ve bileğnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak konseptı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık alanında hukuki değer olarak söz konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Sosyete bâtınindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini bâtıneren kurallar eksiksizü olarak ahbaplık, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve giymek durumunda bulunduğuna nazaran, adaletin böylece, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir değer niteliğindeki adalettir. Hukuk bir sosyete düzenini bâtınerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lazım bulunan düzeni beklemek, gerekse onu bileğnöbettirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her zaman adalete çıbanvurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta hakkındamıza yerleşmiş ahbaplık düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim ahbaplık mazmunında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan ahbaplık düzenlerinin kendisine uygun olup olmadığı açısından bir değer ve değerlendirme ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve olumsuz hakkındalıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon muvazene zarfında olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Normal olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşlakin uyacak, hem bile bu maşerî yaşamın amerikan barış zarfında sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çaldatmaışacaktır.
